Svanlar'ın Ana Yurdu Svaneti-GÜRCİSTAN

 Efendim; gezi ekibimizle buluştuğumuz Trabzon'dan aracımızla ayrılıp Sarp Sınır Kapısı'ndan ( sadece kimlik yeterli ) güle-oynaya ve meraklı gözlerle 2018 yılında gittiğim Gürcistan'ın Yukarı Svaneti Bölgesi'ni elimden geldiğince anlatmaya çalışacağım.

 Kafkas Dağları'nın güneyinde yer alan Gürcistan, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmiş ve aynı yıl Bağımsız Devletler Topluluğu'na katılmış. Gürcüce, 2000 yıllık alfabesiyle yaşayan en eski dillerden biriymiş. Yabani hayvan bakımından ve akarsu yönünden zengin olan topraklarının 1/3'i orman ve çalılıklarla kaplı Gürcistan'da, gördüğüm kadarıyla bağ ve bahçelerde en çok mısır, meyve ( erik, armut, elma, bolca fındık ) yetiştiriliyor. Sınırdan sorunsuz bir şekilde geçtiğimizde aracımızı beklerken oturduğumuz bir kafede içtiğimiz soğuk armut suyunu denemenizi tavsiye ediyorum. Ülkemizde satılan meyveli sodaya benzeyen ( asitliydi ) tadı gayet güzeldi. 

Gürcistan mutfağı, bizim yemeklerimize pek benzemiyor. Bol baharatla ( en çok kişniş ) yapılan yemek istemezseniz de damak tadınıza uygun yemekleri de bulabilirsiniz. Benim yediklerimden en çok beğendiğim tavuk şiş, közde pişmiş şişte servis ettikleri sebze, üzeri özel peynir konmuş mantar güveç ve olmazsa olmaz dediğim Haçapuri'yi tavsiye ediyorum. 

Gürcistan'ın batısında bulunan Svaneti Bölgesi'nin yönetsel merkezi Zugdidi'de kaldığımız bir gecenin ardından Mestia yollarına, heyecanla düştük. Güçlü doğanın buzullarla kaplı heybetli dağlarını, muhteşem yayla ve vadilerini, ortaçağdan kalma yapılarını, her nefeste hissettiğimiz ormanlarını görmemize vesile olan rehberimiz İsmail Kılınç beye ve Yudosk ailesine sonsuz teşekkür ediyorum.  

Enguri Nehri 

Enguri Nehri ve üzerine kurulmuş Avrupa'nın en yüksek 2. ( 271 metreyle Dünya'da 6. ) özelliğine sahip bu baraj gölünün kıyısında bulunan küçük ve şirin Luka restoranında enfes bir kahvaltı yaptık. Gürcistan'ın en yüksek dağı Shkhara'nın yakınlarında doğan 213 km. uzunluğundaki Enguri Nehri, ülkenin batısındaki Anaklia kasabasından Karadeniz'e dökülüyormuş.

Ekibimizin sevgili doğa gençlerine, fotoğraf çekerken bana değil, doğaya bakın dedim ve bu kare ortaya çıktı. 😊 Gitmeden önce bölge hakkında kısa bir araştırma yaptığımda öğrendiğim " Haçapuri "yle tanışmam buradaki Luka restoranında oldu. Kalın bir hamurun ortasına koyulan lezzetli peynirle sacda pişirdikleri Haçapuri'leri servis etmeden önce köy tereyağını üzerine biraz gezdirdikten sonra sıcak yenilen ekmekler önümüze kondu ya, hepimiz bayram ettik. Çok da doyurucuydu. Kalanları paket yapıp yanımıza aldık.  

Mestia Kafkas Dağları 

Toprak yolda ilerlerken Mestia Kasabası'na yaklaşık 20 km. kala Hebudi mevkisinde çektim bu kareyi. Sabah, yaklaşık 150 metre rakımlı Zugdidi şehrinden yola çıktık, vahşi akan Enguri Nehri kenarından hiç ayrılmayarak muazzam vadi içinde ara-ara karşımıza çıkan küçük yerleşimlerden geçerek 1400 rakımlı mevkilere ulaştık. Shkhara ( 5.193 metre ), Tetnuldi ( 4.858 metre ), Ushba ( 4.710 metre ) dağlarının derin vadilerinden süzülen nehirlerin kenarında kurulmuş orta çağdan kalma yapılarıyla masal diyarından fırlamış bir bölgedir Svaneti. Ressamları kıskandıracak kadar pastoral doğasına hayran kaldım doğrusu. ☺

Haçapuri'ler yanımızda, ilk doğa yürüyüşümüzü Chalaadi Buzulu'na yaptık. Mestia Kasabası ile buzul arası yaklaşık 12 km. Yol yorgunu olduğumuz için aracımız bizi buzula yakın bozuk toprak yolda bıraktı ve başladık yürümeye. Mestiachala Nehri üzerindeki beşik gibi sallanan tahta köprüden geçip ormanlık alandaki patikaya saptık. Hafif rampalı çıkışın ardından parkurun yaklaşık 1 km.'si zemini kaya ve taşlarla kaplıydı. Parkurun en zorlu kısmı burasıydı. Ayağımı bastıkça taşlar yerinden oynuyordu. Çok dikkatli yürüyerek buzula varabildik.  

Chalaadi Buzulu

2.200 metreyle Dünya'nın en alçak buzulu olma özelliğine sahip Chalaadi Buzulu için buraya gelmeye değer mi, değer efendim. Büyüleyici bu manzara, kayalık tepeleri aşınca bir anda karşınıza çıkar. Temmuz ayı böyleyse kış ayını hiç düşünemiyorum. 

Chalaadi Buzulu'nun görkemli halini hayranlıkla izleyerek burada mola verdik. Buzulun altı mağara gibi oyulmuş ve oyuk yerlerden nehrin çıkışını oluşturmuş. Buzulun üstü de dağdan düşen taş ve toprakla kaplıydı. Tehlike arz ediyor diye fazla yaklaşamadık. Bir yanda ahmak ıslatan yağmur bir yanda buzulun erirken sıçrattığı buz gibi suyu...Bolca ıslanıp toplamda 8 km. yürüyerek parkura başladığımız yere mutlu-mesut geri döndük.☺ 

Mestia Pazar Yeri

Bir sonraki gün sabah erkenden pazara uğradık. Pazar-pazar diyorlar, ben de sanıyorum ki bizim semt pazarları gibi bir yer. Pazarın kapısı bir hayli ilgimi çekti. Hele o ok işareti yok mu, çok sevimli geldi bana. 

Bu da pazarın içi...Karşılıklı üç tezgah vardı. Meyvelerimizi aldık ve orta zor diyeceğim parkura doğru yola çıktık. 

Ne desem bilemedim. Karşımızda, sivri zirveleri nedeniyle " Kafkaslar'ın Matterhorn'u " diye bilinen Ushba Dağı...Dilim tutuldu görkemli dağ manzarasına. Çıkacağımız şelaleler bu dağda. Hem ürkütücü hem de gizemli...Yeşilin her tonunu barındıran çitle çevrilmiş bu bahçeye de hayran kalmamak mümkün değil.  

Vee çıkıyoruz. 1640 metre rakımdan başlayıp 2140 metre rakımdaki Shdugra Şelalesi'ne doğru yol alıyoruz. 6 kişilik ekibimizin 4'ü canhıraş çıkışta. Mutlu bir şekilde poz da veriyor arkadaşlarım. Ben ise hiç farkında değilim. Fotoğrafı çeken sevgili eşim Tekin Toaç'a çok teşekkürler...☺

Shdugra Şelalesi

Şelaleye geldik sonunda. Vay canına, bir çok ulustan bireysel ya da grup halinde doğasever de çıkmış, gelmiş buraya. Tahminimce 15-20 kişi vardı. Nasıl ki müziğin, sanatın, sporun dili ortaksa doğaseverliliğin de dili ortaktır. Bir kaynaştık ki, sormayın gitsin. ☺ Şiddetli dökülen suyun ve serin rüzgarın çıkardığı sesle kendimizi büyülü ortama kaptırıp burada mola verdik. Gurur ve onurla bayrağımızı dalgalandırdık. Bakmayın siz öyle şelale küçükmüş gibi göründüğüne. Durduğum yer dik kayalıktı. Şelalenin döküldüğü yeri ben bile göremiyordum.☺

Boşalan şişelerimizi küçük şelalede doldurup inişe geçmeye başladık. Berrak ve temiz soğuk su, bulunmaz nimet gibi geldi bize. 

 

Arkadaşlarımın yüzleri Mazeri Vadisi'ne doğru dönük olarak görünce hemen fotoğraflarını çektim. Resmi büyütüp bakınca yüzlerindeki o mest olmuş ifadeyi eminim siz de farkına varacaksınız.  

Mazeri Vadisi 

Geçtiğimiz vadi, bir başka görünüyor bana. Öyle güzel ki...Sanki başka bir dünya varmış da ben oraya gelmişim. Adeta yerinizde mıhlanıp kalıyorsunuz. Durdum, uzun uzadıya baktım. Görüntüyü hafızama kazımaya çalıştım. Enguri Nehri'nin bir kolu olan Dolra Nehri, görsel şölen sunan florada gizlenmiş, vadiye hayat veriyor. Hala da hatırlarım bu cennet gibi vadiyi.

Geride kalan arkadaşlarımız manzaraya doyamayınca ilk inenlerden olduk. Isınan ayaklar hemen soğuk suya kondu. Dolra Nehri nasıl soğuktu, anlatamam. Buz gibiydi, en fazla 10 saniye kadar dayanabildim. ☺ Yaklaşık 15 km. yürüdüğümüz parkur, uzun zamandır yürüdüğüm en güzel parkurdu. 

Şelalelerden dönüşte vakit henüz erken olduğu için kasabayı şööyle bir turlamak istedik. 
Yukarı Svaneti'nin merkezi konumundaki Mestia, yüksek zirvelerinin olduğu dağların derin vadisinde sıkışmış, Enguri Nehri'nin bir kolu olan Mulkhra Nehri kenarında küçük ama aynı zamanda şirin bir kasaba. Sokaklarını dolaşarak tarihi dokuyu ve parke taşlı yollarını beynimize kazıdık. 

Taş evlerin hüküm sürdüğü bu sokaklarda ilgimi çekenlerden biri de, evden eve olan köprüydü. Bu kareden belli olmuyor ama yukarı çıktıkça geri dönüp baktığımda köprüde minderler vardı. Hımm, balkon havasında olsun diye yapmışlar diyorum kendi kendime. 

Mestia Savunma Kuleleri 

Kuleler, 9. ve 13. yüzyılları arasında tüm Svan köy evlerinin yanı başında kurulmuş. Kasabadaki bir kule, ziyaretçiler için açık bırakılmıştı. Biz de tarihi kuleyi görmek için heyecanla gittik. 

Tee yüzyıllar önce bu kuleyi inşa edip kullanmışlar. Bir saldırı halinde kendilerini savunmuşlar. Birileri bu merdivenden çıkıp inmiş. 
Esas yaşam mekanı olan katlara giriş, yerden 4-5 metre yüksekte bir kapıdan yapılıyormuş. Kapıya tırmanmak için kullanılan merdiven, kuleye girdikten sonra içeri çekiliyormuş. Dik duran merdivenden çıkmak kolaydı ama inerken epey zorlu oldu.  

Svaneti Bölgesi, Unesco tarafından koruma altına alınmış. Bölgenin zor ulaşım olanakları ve kule tipi evleri, istilacıları halktan korumuş. Kulenin en tepesindeki delikler ( fotoğraftaki ), hem ateş etme hem de gözlem yapmak için kullanılırmış. Kuleye ancak bir tehdit olduğunda giriliyormuş. Beni en çok etkileyenlerden biri de duvarların yapısı oldu. Doğadan aldıkları taşlarla inşa edilen bu yapılar yüzyıllardır ayakta kalabilmiş. 

Mestia Kasabası Meydanı 

Meydanda; kafe ve restoranlar, döviz büroları, dükkanlar, çok sayıda sıra-sıra dizilmiş butik otel ve pansiyonlar, turizm büroları, adalet sarayı ve hükümdarlık döneminde Gürcistan'ın Altın Çağı olarak bilinen " Kraliçeler Kraliçesi " Kraliçe Tamar'ın bronzdan heykeli bulunuyor. Kasabanın doğu yönünden çıktığınızda 2010 yılında yapılan Kraliçe Tamar adında küçük bir havaalanı da yer alıyor. Ayrıca bu meydanın bitişiğinde, doğa yürüyüşünden dönen turistlerin dinlendiği güzel bir park da var. Akşam üzeri giderseniz parkta cıvıl-cıvıl insanlarla karşılaşırsınız. 

Sıra geldi en zor ( Koruldi Gölleri ) parkura. Rehberimiz İsmail beyin ısrarla vurguladığı çok zor parkura, önceki gün şelalelere çıkan 6 kişiyle çıkmaya karar veriyoruz. Bu parkuru galiba anlatamayacağım. Ya da kelimelerim yetersiz kalacak. Ancak çıkanlar anlayabilir. Çık, çık, çık, bitmiyor ki. Arada bir yalancı düzlük olsa bacaklar biraz dinlenecek, nefesler düzelecek, yok ki, hep çıkış. Bir ara pes eder gibi oldum, yok etmeyeceğim, inadım inat, diye diye ilk hedefe vardım. Ahanda karşıma inekler çıktı, inek görünce sevinir mi insan...😀 

Aşağıda görülen kasaba, Mestia...Parkur, Mestia merkezden başlıyor ve başladığından bu yana da hiç düzlük yok. Valla gurur duydum kendimle. 😊

İlk hedef haç ve barakaydı. Burada dinlenip bol fotoğraf çektik. Dik ve orman patika yolu bitti ama asıl bundan sonrası çok daha zor olacağını göllere varınca anlayacağım. Neden ki diye sorarsanız, çünkü ağaçlık alan yok. Buradan sonra Alp tipi bitki örtüsü başlıyor. Yükseldikçe ya rüzgara ya da dik gelen güneşe maruz kalınıyor. Demem o ki, gelirseniz buraya kesinlikle bol su, şapka ve enerji yükselten yiyecek yanınızda bulunsun. Sonra demedi, demeyin.☺ 

Vee ben...Gördüğünüz üzere hiç ağaç yok. Yok, ben o dik yokuşu çıkamam diyenler için elbette başka alternatif de var. Mestia Kasabası'ndan 4x4 araç ile haç ve barakanın olduğu yere gelebilir, oradan göllere yürüyebilir ya da isterseniz göllere yakın belli bir yere araçla ulaşabilirsiniz. 

Her taraftan inekler çıkıyor karşımıza. Bu kadar yüksekte otlanan ineklerin sütü, eminim tahmin edemeyeceğim kadar çok lezzetlidir. Alp tipi çayırlar her zaman yeşilliğini korurmuş. İklim koşullarının orman yetişmesine uygun olmadığı 2000 metrenin üstündeki dağlarda olurmuş bu çayırlar. Orman sınırından başlayarak sürekli kar olan sınıra kadar devam edermiş. 

Koruldi Gölleri 

1400 rakımlı Mestia Kasabası'ndan başladık çıkmaya, 2800 rakımlı göllere tam 5,5 saat sonra ulaşabildik. Fazla büyük olmayan irili-ufaklı Koruldi Gölleri, görülmeye değer büyüleyici manzaraya sahip. Karşıda Ushba Dağı'nın 4400 metreden 4710 metreye varan zirvelerinin heybetli görüntüsü karşısında nutkum tutuldu. Diyecek hiç bir şey bulamadım.☺

Koruldi Gölleri'nde dinlendikten sonra inişe geçmeye başladık. Çıkarken gözden kaçırdığım yayla evlerini bir şehirli olarak gıptayla izledim. Gel buraya, bütün yaz boyunca kal. Şehrin keşmekeşinden uzak, uçsuz-bucaksız doğada ömrüne ömür kat. Hayalden öte gitmiyor be arkadaşım. 

Haç ve barakanın olduğu yerden ormanlık dik iniş başlıyor artık. Buraya gelene kadar kendimi kurumuş bir yaprak gibi hissettim. 2 litre su ve termoslarımdaki sıcak su hiç yeterli olmadı. Susuz kalmamak için hep idareli kullandım. Giderseniz daha fazla suyunuz olsun.   

İnişte beni takip eden kelebeğin nihayet fotoğrafını çekebildim.😊 17,5 km. lik parkur, yaklaşık 8,5 saat sürdü. İnişte anladım ne kadar çok dik çıkış varmış diye. Çıkarken anlamamıştım açıkçası. Bacaklar yorgun tabii, dizlerim döne-döne inebildim. 
Kasabaya eşim, ben ve Nermin arkadaşımız ilk önce geldik. Dik yokuşun bittiği kasaba girişinde yerel halktan biri kapısının önünde hortumdan akan suyla arabasını yıkıyordu. Hortumdan akan su bize cennetteki gürül-gürül akan pınar gibi gelmişti. El-kol işaretleriyle rica ettik, hem şişeleri doldurduk hem de kana-kana suyu içtik. Tanrım, sen kimseyi susuz bırakma. Valla öyle canlanmıştım ki, o yokuşu bir daha çıkacak gibi oldum. 😄

Svaneti Tarih ve Etnografya Müzesi'nden bir kare...

Arkeolojik buluntuların M.Ö. 3. yüzyıla dayandığı, içi modern dizayn edilmiş müzede, Svan halkının kullandığı silahlar, kıyafetler, süs eşyaları, paralar, el aletleri, kitaplar, ikon ve el yazması görebilirsiniz. Kasabaya gelirseniz merkezde bulunan müzeye de uğrayın. 

Kaldığımız Hotel Old Seti'yi size tavsiye edebilirim. Bu kareyi bahçesindeyken çekmiştim. Hotelin bir çok fotoğrafı vardı ama yanlışlıkla silmişim, af ola. Odalar gayet rahat ve temizdi. Haçapurili kahvaltılar ise efsaneydi. Yemekleri de güzel, çalışanları gayet kibar ve güleryüzlüydü. 

Bölgeyi az çok bilenler diyecekler ki, oralara geldin, Ushguli Köyü'ne gitmedin mi diye...Gitmez olur muyum efendim, elbette gittim. Görmeyi çok istediğim Avrupa'nın en yüksek sürekli yaşam olan bu köyü, başka sayfada anlatacağım. 
Okuduğunuz için teşekkür ediyorum. Doğa ve sevgiyle kalın. ☺